روایات متعددی در زمینه تفسیر بخش پایانی آیه «یا لَیتَنی کُنتُ تراباً» رسیده است. این آیه بیانگر آرزوی کفار در روز قیامت است که می گویند: ای کاش خاک بودیم. در مجموع، پنج گزینه روایی در تفسیر و تأویل آیه رسیده که در این مقاله مورد پژوهش قرار گرفته است. برخی از این روایات فاقد سند بوده و سند برخی نیز ضعیف است. در این میان، تنها سند یک روایت صحیح است که با توجه به سیاق می توان آن را مصداق باطنی و تأویل ...

مفسران درباره آیه «أ َنَّا نَأ ْتِی الأَرْضَ نَنْقُصُها مِنْ أ َطْرافِها» دیدگاه های متفاوتی را بیان نموده اند؛ چنان که مقصود از «ارض» سرزمین کفار مکه، سرزمین عموم کفار، اهل زمین، زمین و اهل آن دانسته شده است و درباره مقصود از «نقصان ارض» مواردی از جمله: فتح حوالی مکّه توسط پیامبر و یارانش، فتح سرزمین کفار توسط مسلمانان، مرگ علما و بهترین ساکنان زمین، از بین رفتن برکت زمین، بیضوی بودن زمین، کاستن از سرزمین جسم ان...

روایات متعددی در زمینه تفسیر بخش پایانی آیه «یا لَیتَنی کُنتُ تراباً» رسیده است. این آیه بیانگر آرزوی کفار در روز قیامت است که می‌گویند: ای کاش خاک بودیم.‌ در مجموع، پنج گزینه روایی در تفسیر و تأویل آیه رسیده که در این مقاله مورد پژوهش قرار گرفته است. برخی از این روایات فاقد سند بوده و سند برخی نیز ضعیف است. در این میان، تنها سند یک روایت صحیح است که با توجه به سیاق می‌توان آن را مصداق باطنی و تأویل...

تمهیدات نوشتة عین‌القضات همدانی سرشار از آیاتی قرآنی است که تعدادی از این آیات مکرراً در جایگاه استشهاد قرار گرفته‌اند. عین‌القضات به دلیل انس با قرآن و تأمل ژرف و عمیق در معانی آن، در مواردی تأویل‌های خلاقانه و منحصر به‌ فردی از آیات قرآن داشته است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که شیوه‌های تأویل آیات قرآن در تمهیدات چگونه است. پس از بررسی این نتیجه حاصل شد که ...

سوره یس (سوره سی و ششم قرآن) یکی از مشهورترین و پرکاربردترین سوره های قرآن کریم است. بنا بر باور «نظریه هدفمند بودن سوره های قرآن کریم» و «نظریه وحدت موضوعی سوره های قرآن»، باید آیه یا آیاتی محوری در این سوره وجود داشته باشد که بتوان گفت آیات دیگر، حول محور آن سامان یافته اند. در بخشی از آیه 12 این سوره چنین آمده است: "وَکُلَّشَیْءٍأحْصَیْنَاهُفِیإِمَامٍمُبینٍ: وهمهچیزرادرنسخه ایآشکار،بهطورفراگیربرشمرده ایم". نظ...

این متن در پی بررسى و نقد دیدگاه علامه طباطبایى درباره "تأویل" است.  نویسنده پس از توضیح معنى لغوى تأویل، موارد استعمال چهارگانه آن را در قرآن و کلام سلف برمى‌شمارد که عبارتند از: توجیه متشابه، تعبیر رؤیا، عاقبت امر و سرانجام کار و برداشت همه‌جانبه از آیه و بر این باور است که تمام آیات داراى تأویل به معنى اخیر است که از آن تعبیر به "بطن" نیز شده است سپس به صورت عملى تأویل چند آیه را مطرح مى‌کن...

از آیات مورد استناد شیعه در اثبات عصمت امام و تنصیصی بودن مقام امامت، آیه 124 بقره است. استناد به ادله لفظی همچون اطلاق فراز «لاینال عهدی الظالمین»، تناسب این فراز از آیه، به عنوان پاسخ خدا، با درخواست ابراهیم× و نیز ادله عقلی از جمله دلایلی است که مفسران شیعه بر مدعای خود اقامه نموده اند. در مقابل، مفسران اهل سنت با حمل لفظ «اماماً» به «نبیاً»، تنصیصی بودن مقام نبوت و عصمت نبی را برداشت کرده اند...

آیه مبارکه نور از جمله آیاتی است که اندیشمندان مختلف، از جمله ابن سینا و ملاصدرا، دست به تفسیر و تأویل آن زده اند. ابن سینا در تفسیر خود، با نگاه فلسفی صرف، تمثیل های موجود در آیه نور را به مراتب عقل نظری تأویل می برد. در مقابل، ملاصدرا با بهره گیری از مبنای اصالت وجود و تشکیک وجود سعی در تبیین نظامی برای نزول فیض و رحمت الهی دارد و تمثیل های آیه نور را با این نظام تطبیق می دهد. آنچه در تفسیر م...

چکیده محکم و متشابه از مهم‌ترین مباحث علوم قرآنی است. پژوهش‌های آیت الله معرفت در این مبحث دارای نوآوری‌هایی است؛ اما با این حال، ملاحظاتی بر دیدگاه‌های ایشان وجود دارد. در مقاله حاضر، این ملاحظات در پنج محور معنای اصطلاحی متشابه، انواع تشابه، معنای تأویل متشابه، علت وجود متشابه در قرآن و معانی تأویل قرآن مطرح شده است. مهم‌ترین ملاحظات مطرح شده این است که ظهور آیه هفتم آل عمران تشابه شأنی را بر...

از جمله آیات متشابه قرآن کریم، آیات فواتح برخی سور، معروف به حروف مقطعه­ هستند. یکی از آن­ها، آیه­ی «کهیعص» در ابتدای سوره مبارکه مریم است. در برخی احادیث مندرج در کتب روایی امامیه، پیرامون این آیه، تأویلی ارائه شده است که آن را با امام حسین (ع) و حادثه­ی کربلا انطباق می­دهد. پرسش اساسی این است که با عنایت به فهم این حدیث، این تأویل آیه تا چه حد مورد اعتماد است؟ در این مقاله تلاش شده است با بهر...